NOG VERDER UITWERKEN
Veel mensen die zich zorgen maken om duurzaam geluk voor iedereen leggen de schuld daarvan bij bevolkingsgroei. Natuurlijk, als we in plaats van met acht miljard mensen maar met vier miljard (1974), twee miljard (1928), één miljard (begin 19de eeuw), vijfhonderd miljoen (eind 18de eeuw) zouden zijn geweest, zou de beschikbare ecologische voetafdruk per persoon respectievelijk twee, vier, acht of zelfs zestien keer zo groot zijn.
(Overigens moet het probleem van bevolkingsgroei niet overdreven worden. De wereldwijde bevolkingsgroei is ongeveer 1% per jaar, maar we kunnen ook steeds efficiënter voedsel produceren, reizen, onszelf warm houden, rekenen, verlichten, enzovoort. Die twee ontwikkelingen -bevolkingsgroei en grotere efficiëntie- houden elkaar vooralsnog min of meer in evenwicht.
Een veel groter probleem is dat de levensstandaard die we allemaal verwachten ruwweg twee keer sneller stijgt dan die 1% hogere efficiëntiewinst. Zo stijgt het wereldwijde verbruik van energie samen gestaag met bijna 2% per jaar)
Oneindige groei, en helemaal exponentiële groei, past uiteindelijk nooit in een eindige wereld. Dat is een wiskundige zekerheid. Tot zover is de zorg over bevolkingsgroei terecht, ook al zou het niet de grootste zorg moeten zijn.
Maar waar komt die exponentiële bevolkingsgroei eigenlijk vandaan? Wat is de drijvende kracht die daar achter zit? Willen we soms allemaal à la Musk zoveel mogelijk klonen van onszelf op Aarde achterlaten?
Zulke mensen zijn er natuurlijk, maar verreweg de meeste mensen denken gelukkig niet zo. Sterker nog, als maatschappijen zich op sociale wijze ontwikkelen en de levenszekerheid groter wordt, blijken gezinnen steeds kleiner te worden.
Zij die graag een gezin stichten doen dat. Juist omdat de overlevingskansen van ieder afzonderlijk kind door medische ontwikkelingen heel groot is, blijven de meeste gezinnen beperkt tot één tot drie kinderen. En mensen die liever ongebonden van het leven genieten, kiezen zorgeloos voor een kinderloze toekomst.
In landen waar de bestaanszekerheid hoog is, worden er steevast gemiddeld minder dan twee kinderen per vrouw geboren. In Finland, Denemarken, Noorwegen, Zwitserland, Nederland, IJsland, Zweden en Nieuw Zeeland -de gemiddeld gelukkigste landen ter wereld- ruim onder de twee. In het allergelukkigste land Finland zelfs maar 1,2.
Ook in minder gelukkige landen met een hoge bestaanszekerheid zoals het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en China is het vruchtbaarheidscijfer laag. In China, waar de eenkindpolitiek tien jaar geleden is afgeschaft, is het nog steeds maar één.
Toch is het wereldwijde vruchtbaarheidscijfer 2,3, waardoor de wereldbevolking met ongeveer 1,4% per jaar groeit. Dat komt door de landen waar de bestaanszekerheid nog steeds erg laag is. Vooral sub-Sahara Afrika, maar ook bijvoorbeeld Palestina.
De oplossing om bevolkingsgroei te beperken lijkt dus allereerst: verhoog de bestaanszekerheid in landen waar ze het minder goed voor elkaar hebben. Zorg voor vrede. Doe aan ontwikkelingshulp en liefst op een betrouwbare en structurele manier, waarbij echt de onderliggende oorzaken voor ontwikkelingsachterstand aangepakt wordt. Maak die landen zelfredzaam.
De “keerzijde” is: dan worden die landen vanzelf ook mondiger en machtiger en kunnen niet meer zo makkelijk uitgebuit worden. Dan zijn er dus geen lagelonenlanden meer waar goedkoop en vervuilend geproduceerd kan worden.
Tja, dat is dan maar zo. Want iets anders, bijvoorbeeld steeds hogere muren rondom Fort Europa opbouwen, is inhumaan.
Winner-takes-all makes losers of us all
David Klein (voor zover ik weet 🤗)
Het is trouwens ook rechtvaardig om diverse landen met een verleden als kolonie ruimhartig te helpen. We hebben immers nog steeds een koloniale schuld te vereffenen hier in West-Europa.
Er zijn nog meer manieren om te genieten van bloeiend familieleven, bijvoorbeeld door het concept van “familie” flink op te rekken. Waarom zou een kind bijvoorbeeld niet meer dan twee ouders kunnen hebben, als we toch al het biologische concept meer en meer loslaten?
Maar er zijn ook potentiële gevaren voor duurzaam geluk voor iedereen waar we liever tijdig rekening mee moeten houden. Wat als mensen straks door medische ontwikkelingen tweehonderd, vijfhonderd of duizend jaar oud kunnen worden?
Wat als mensen zichzelf via kloontechnologie één op één kunnen reproduceren? Wat voor effect zou dat kunnen hebben op de maatschappij? En is dat iets wat we moeten willen?
Het is verstandig om daar tijdig goed over na te denken. Dat Elon Musk tientallen kinderen heeft rondlopen is nog tot daar aan toe, maar tientallen exacte klonen van Elon Musk; dat is waarschijnlijk voor al die Musken zelf ook helemaal geen goed idee.