Op de eerste maandag van de maand wordt om twaalf uur door heel Nederland het luchtalarm getest. Extinction Rebellion heeft dat signaal aangegrepen om iedere maand protestacties te houden. Tientallen rebellen storten theatraal ter aarde, terwijl één rebel een toespraak houdt.
Een lieve, brave actie, zoals overigens verreweg de meeste acties van Extinction Rebellion. Voor iedere disruptieve actie die het nieuws haalt, zijn er minstens tien die volledig door de media genegeerd worden en waar dus niemand ooit iets over hoort.
Is een demonstratie (= laten zien) nog wel een demonstratie als die niet gezien wordt? Vandaar dat er ondanks de begrijpelijke maatschappelijke weerstand tegen disruptieve acties toch soms voor gekozen wordt.
Als je altijd doet, wat je altijd deed, zul je altijd krijgen, wat je altijd kreeg
De nadruk bij XR Drechtsteden ligt echter bij lieve en ludieke acties. Soms een beetje stout, maar meer ook niet. Maar ondertussen zeggen we wel wat gezegd moet worden.
De eerste twee Klimaatalarmen in Dordrecht gingen zoals landelijk gebruikelijk over het klimaat. Daarna hebben we steeds gekozen voor actuele thema’s.
Om langer zichtbaar te blijven voor passanten, heb ik aan de actie toegevoegd dat we krijtstrepen trekken rondom de lichamen. Zo lijkt de plek nog enkele dagen na onze actie op een soort crime scene.
Later heb ik daar het idee van gedachtenwolken aan toegevoegd. Daarmee kunnen alle rebellen -niet alleen degene die de speech houdt- hun specifieke zorgen uiten over het gekozen thema. Het helpt ook om de deelbaarheid van het beeldmateriaal van de actie te vergroten.
Algemene reflectie
Het klimaatalarm is een beproefd concept binnen Extinction Rebellion. Het is opvallend genoeg, maar nauwelijks verstorend en daarmee uitermate geschikt als eerste actie voor een beginnende rebel of een symphatisant op iets grotere afstand. Het geeft ook individuele rebellen de kans om in eigen woorden te formuleren wat hun persoonlijke perspectief is op de klimaatcrisis en eventuele aanverwante vormen van onrecht waar XR zich mee bezig houdt.
Het rendement van Klimaatalarmen in het bereiken van aandacht voor de onderwerpen is helaas wel vrij laag. Traditionele media hielden het na een paar acties verder wel voor gezien en leken zelfs haast teleurgesteld in het vreedzame karakter.
Het is inmiddels misschien wel belangrijker voor onszelf als groep geworden om een zekere routine en verbondenheid met elkaar te voelen via het Klimaatalarm, dan dat we veel mensen bereiken.
Dat zijn overigens wel heel legitieme redenen om door te gaan met het Klimaatalarm. Strijden voor een betere wereld is een verdraaid ondankbare taak en je wordt er met alle negatieve ontwikkelingen op het wereldtoneel wel eens moedeloos van.
Het is dan superwaardevol voor je motivatie en energie om er aan herinnerd te worden, dat je niet alleen staat met je zorgen.
Niet voor niets is binnen XR waarschijnlijk de meest gehoorde yell:
You! Are! Not alone!
You are not alone!
You! Are! Not alone!
You are not alone!
You! Are! Not alone!
You are not alone!
Eerste twee klimaatalarmen
Dit eerste twee Klimaatalarmen in september en oktober 2023 van XR Drechtsteden hadden als thema gewoon: het klimaat. Vanwege het voor Drechtsteden vernieuwende aspect, was er nog wel behoorlijk wat media aandacht.
Klimaatalarm Sinterklaas
In december 2023 hielden wij een Klimaatalarm met als thema Sinterklaas, waarbij ik als “Hulp! Hulp! Hulp! Sinterklaas” het publiek opriep om na te denken over wat zij hun kinderen nou het allerliefste wilde schenken. Ik schreef het persbericht, de tekst, deed de mobilisatie, zorgde voor aankleding en droeg de tekst in dichtvorm voor.
Mijn outfit als “Hulp! Hulp! Hulp! Sinterklaas” was bewust nogal knullig, om verwarring bij eventuele kinderen te voorkomen. Ik moest overduidelijk niet de echte Sinterklaas zijn.
U hoorde zojuist allen
Het luchtalarm schellen
En om mij heen zijn rebellen
Theatraal ter aarde gevallen
Want voor ons was dit een klimaatalarm
2023: het was nog nooit zo warm
Ook dit jaar zal de Sint weer bedenken
Wat hij de kinderen moet schenken
Maar wat heeft voor een kind nou echte waarde?
Economische groei? Of een leefbare Aarde?
Wie werkelijk om zijn kinderen geeft
Wil toch het liefst dat die een toekomst heeft
In de laatste verkiezing was een waarachtig feit
Het belangrijkste thema: bestaanszekerheid
Het lijkt wel of iedereen vergeet
Het belang van een leefbare planeet
Zij is het belangrijkste voor ons bestaan
Oneindige groei kan de Aarde niet aan
Ook wij houden niet van
Het schrobben op een aangebakken pan
Maar noem ons gek, gestoord, rebels
Nog minder houden wij van
Appels en eitjes met forever chemicals
Wij willen graag gezond voedsel en voer
Zonder de giftige groeten van Chemours
En veel van ons houden van:
Auto’s en vlees en reizen en vliegen
Maar nog meer houden wij van:
Jongens en meisjes en baby’s in wiegen
En dus zullen wij consuminderen
En groen stemmen met ons hart
Ons gedrag stap voor stap veranderen
En rekening houden met anderen
Ook in verre
Arme landen
Geteisterd
Door droogte
Bosbranden
Stormen
Stijgende zee
In wanhoop
Op de vlucht
Tot zij op bootjes
Zitten die zinken
En verdrinken
In de Middellandse Zee
Wij zijn beter dan dat
Wij zijn redelijke mensen
Wij houden rekening met
Ieders redelijke wensen
Dus waarmee zullen
Wij onze zakken vullen?
Met nutteloze spullen?
Black Friday uitverkoop?
Of met schone lucht en water
Een leefbaar later
En liefde en hoop?
Klimaatalarm Valentijn
Begn februari 2024 was ons klimaatalarm in het thema van Valentijn, waarbij ik als romantische dichter een ode opdroeg aan de Aarde zelf, terwijl mijn lieve mede-rebellen theatraal ter aarde stortten, omgeven door (geleende) plastic rozen.
U hoorde zojuist allen
Het luchtalarm schellen
En om mij heen zijn rebellen
Theatraal ter aarde gevallen
Want voor ons was dit een klimaatalarm
2023: het was nog nooit zo warm
En binnenkort is het weer Valentijn
De tijd voor liefde en innig samenzijn
Maar wat is liefde?
Elkaar overladen met spullen?
Kasten, kamers, huizen
Vol levenloze dingen vullen?
Of is ware liefde niet
Tonen waar je voor staat?
De offers die je maakt?
Hetgeen je voor de ander laat?
Een mooi teken van genegenheid
Zit vol passie en is puur
Maar wat is de werkelijke prijs?
Moet het echt zo schaars of duur?
En wat zijn de kosten
In de uitstoot van CO2?
Hoe vaak ga je het gebruiken?
Hoe lang gaat het mee?
Allemaal vragen waar je
Als hartstochtelijke Valentijn
Geen seconde over na denkt
Daar wil je -kun je- niet mee bezig zijn
Maar stel: je kookt voor je geliefden
Hen verwennen doe je graag
Ingrediënten zijn warmte en liefde
Maar helaas: ook een beetje anti aanbaklaag
Het eten was heerlijk
De avond zo magisch zo mooi
Maar vermengd met forever chemicals
Je liefde vermengd met chemische zooi
Dit is geen aanklacht tegen liefhebbende mensen
Aan burgers die gewoon hun best doen
Maar aan het onmenselijke systeem
Gedreven door groei – gedreven door poen
Een systeem dat burgers in verwarring laat
Een systeem dat Chemours en Tata liet begaan
Dat boeren en burgers tegen elkaar uitspeelt
Dat groeiende ongelijkheid laat bestaan
Een systeem dat kiezers zweven laat
Een systeem dat Groningers beven laat
Dat toeslagouders behandelt als criminelen
Onbeschermd -nee beschuldigd!- door de staat
Een systeem dat mensen keuzes laat maken
De hypotheek nu en dan kanker later?
Je baby borstvoeding met PFAS?
Verkankerd voedsel, grond, lucht en water?
Ware liefde is meer – veel meer
Dan alleen rozengeur en maneschijn
Een maaltijd bij kaarslicht
En comfortabel samenzijn
Soms moet je voor iets opstaan
Of juist liggen op de koude grond
Gezamenlijk en vol liefde
In een menselijk verbond
Ook al lijkt de vijand oppermachtig
Soms moet je voor elkaar opkomen
Voor onze gezamenlijke wereld
Onze toekomst, onze dromen
Dus sta op voor je geliefden
Strijd voor werkelijke waarde
Met heel je hart en ziel
Strijd mee voor mijn Valentijn:
Onze moeder: de Aarde
Klimaatalarm “Vrijheid”
De dag na Bevrijdingsdag 2024 organiseerde ik een alarm met als specifieke thema “vrijheid”. Die staat immers ook in onze voorheen zo vrijgevochten democratie in toenemende mate onder druk. De Nederlandse regering zoekt mede naar aanleiding van de A12 blokkades naar mogelijkheden om het demonstratierecht aan banden te leggen. In de Verenigde Staten werden studentenprotesten hardhandig onderdrukt. In het Verenigd Koninkrijk werden strafzaken gestart tegen mensen van Extinction Rebellion en Just Stop Oil. En dat is allemaal natuurlijk nog helemaal niets vergeleken bij de situatie in Israel/Palestina.
Ondanks het jaarlijks vieren van Bevrijdingsdag, nemen we vrijheid teveel voor lief. Begrijpen we haar onvoldoende. Verwarren we het zaaien van haat via polariserende leugens met vrijheid van meningsuiting. En andersom, wordt het demonstratierecht teveel aan banden gelegd, bijvoorbeeld doordat burgermeesters demonstranten verbannen naar uithoeken waar hun boodschap onzichtbaar blijft.
Het vrijheidsalarm werd vormgegeven door de monden af te plakken met pleisters en doordat sommige rebellen geketend op de grond lagen. Ik schreef en hield de bijbehorende toespraak, waarin ook aandacht was voor het ondemocratische gehalte van Nederlands grootste partij de PVV en het lot van dieren.
Klimaatalarm Water
Wat betekenen de data 1 januari, 14 februari, 22 maart, 1 april, 5 mei, 10 oktober, 5 december, 25 december en 31 december voor ons?
Bij de meeste van die data zal bij vrijwel iedereen een belletje rinkelen, behalve dan 22 maart.
Terwijl die ter ere van het belangrijkste van allemaal is: het is dan Wereldwaterdag.
Water, datgene wat onze blauwe planeet zo bijzonder maakt en de bron is van al het leven. Zelfs zuurstof is er maar een afgeleide van; een logisch gevolg van het eerdere ontstaan van het leven.
In de Drechtsteden is er bovendien vanwege Chemours, DuPont en de uitstoot van PFAS een extra reden om aandacht te besteden aan water. Dankzij deze zogenaamde forever chemicals wordt de gezondheid van de lokale bevolking bedreigd.
Klimaatalarm in solidariteit met Sevilla
Op 29 oktober 2024 werd de regio rondom Sevilla getroffen door extreme regenval. Dat het erg kan regenen in dat gebied in die periode van het jaar, was niets nieuws, maar door klimaatverandering was er veel meer vocht in de lucht dan normaal. Ruim 200 mensen lieten het leven.
Dit klimaatalarm droegen wij dan ook op aan de slachtoffers in Spanje, waarbij we ook refereerden aan andere recente klimaatrampen in Europa, zoals datzelfde jaar in Zwitserland en drie jaar eerder in Duitsland en België, eveneens met zo’tweehonderd slachtoffers.
Klimaatalarm “Verlanglijstjes”
Ondanks de erbarmelijke weersomstandigheden, waren er ook op maandag 2 december 2024 weer rebellen die kwamen dwarsliggen. Deze keer was het thema “Verlanglijstjes”.
“U hoorde zojuist het luchtalarm klinken. Voor ons is dat een klimaatalarm.
Komende donderdag 5 december is het pakjesavond. Als je Sinterklaas echt alles zou mogen vragen: wat staat er dan op je verlanglijstje?
Geurtjes, speelgoed, een maffe kersttrui, een nieuw mobieltje, een Playstation of een Tefal pan met anti-aanbaklaag?
Of toch heel andere dingen? Dingen als liefde, aandacht, een gezonde leefomgeving, PFAS vrij water, zinvol werk, vrede en rechtvaardigheid? Ook op het gebied van wonen.
Zijn dat dan te grote dingen om te vragen? Passen die niet in onze zo hoopvol gezette schoentjes?
De werkelijkheid is: al die dingen hebben juist een veel kleinere voetafdruk. Ze wegen weinig. Ze kosten weinig. Ze gaan niet ten koste van de planeet. Ze gaan niet ten koste van de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen.
Maar ja, daar gaat het nu juist mis. Juist omdat ze zo weinig kosten, wegen ze ook nauwelijks mee in economische termen. Als onze regering zegt dat onze economie moet groeien, heeft ze het eigenlijk nooit over meer natuur, schoner produceren, meer liefde, meer vrede, meer verbinding en meer geluk. Dat meten ze nauwelijks. Daar kijken ze niet naar. Dat noemen ze niet.
En dus groeit de economie in de productie van spullen en het verbruik van energie. En krimpt de economie juist in termen als duurzaam geluk voor iedereen.
Het kan ook anders. Extinction Rebellion Drechtsteden heeft al sinds haar oprichting in mei 2023 vier punten op haar verlanglijstje:
- Wees eerlijk over het klimaat.
- Doe wat nodig is.
- Laat burgers beslissen. Bijvoorbeeld via een burgerberaad. En zeker niet via een makkelijk te manipuleren referendum.
- Stop vervuiling. Dan denken wij hier in Dordrecht natuurlijk vooral aan Chemours.
Dit verlanglijstje was oorspronkelijk gericht aan onze overheid, maar de kans dat Sinterklaas dit verlanglijstje vervult, lijkt ondertussen groter.
Extinction! Rebellion! Extinction! Rebellion! Extinction! Rebellion!”
Klimaatalarm “Goede Voornemens”
Op 6 januari stond het Klimaatalarm in het thema van goede voornemens.
Klimaatalarm zonder criminelen
In februari 2025 werden er in het Verenigd Koninkrijk alarmerende uitspraken gedaan in rechtszaken tegen XR en Just Stop Oil rebellen. Zestien vreedzame activisten kregen celstraffen varierend van twintig maanden tot maar liefst vijf jaar. Bijvoorbeeld twee jaar voor Phoebe Plummer en twintig maanden voor Anna Holland voor het gooien van blikken soep naar het goed beschermde schilderij Zonnebloemen van Vincent van Gogh. Beiden waren pas tweeëntwintig ten tijde van hun wereldberoemde actie, die miljoenen mensen aan het denken heeft gezet over wat werkelijk waardevol is.
De activisten die beiden juist veel respect hebben voor kunst, hadden van tevoren goed het schilderij onderzocht, dat beschermd werd door een glasplaat. Volgens het museum zou de bescherming zelf een schade van tienduizend pond hebben opgelopen.
Dat lijkt een behoorlijk hoge prijs, maar zelfs als dat zo was: is twee jaar dan een proportionele strafmaat? Gesteld dat die er al zou moeten zijn.
Ik heb persoonlijk mijn leven te danken aan van Gogh en hij heeft dan ook een bijzonder plekje in mijn hart. Maar gezien zijn liefde voor het leven, vermoed ik dat hij zich omdraait in zijn graf, als hij zou horen van deze onrechtvaardige behandeling van twee jonge vrouwen die handelden uit compassie met alles wat leeft.
Even om alles in perspectief te zetten: de schade aan de bescherming werd dus gesteld op tienduizend pond en het schilderij zelf op bijna tachtig miljoen pond.
Alleen de schade door de overstromingen in Duitsland en België in 2021 werden al geraamd op dertig miljard euro en die van de bosbranden in Californië in 2025 op ruim hondermiljard euro. Dat zijn ettelijke ordegroottes meer.
En de werkelijke waarde van mensenlevens? Van een leefbare Aarde? Van een toekomstperspectief voor jongeren als Phoebe en Anna?
Daar is niet eens een prijskaartje aan te hangen…
Klimaatalarm “No Party on a Dead Planet”
In maart 2025 twijfelden we al een tijdje of we wel door moesten gaan met het maandelijkse klimaatalarm vanwege de beperkte aanloop op station Dordrecht en het gebrek aan media aandacht.
Op het allerlaatste moment besloten we het toch te doen en dat pakte goed uit. Dankzij carnaval hadden we opeens verrassend veel aanloop van mensen op weg naar het Zuiden en bovendien was er een hele goede link te leggen tussen de doortastendheid die de overheid toonde bij de campagne tegen overmatig drankgebruik en het gebrek aan daadkracht in verband met klimaatverandering.
Mede door de late beslissing om het alarm door te laten gaan was de opkomst lager dan ooit, maar de kracht van de actie was er desondanks niet minder om. Net zo effectief, maar met veel minder mensen? Dat wordt ook wel eens “efficiënt” genoemd…