Bij het eerste rebellenberaad sinds jaren op 24 maart 2024 hadden we als organisatie externe expertise ingezet in de vorm van drie moderatoren, die de dag ontwierpen op basis van de principes en technieken van Deep Democracy. Dat is een methodiek die probeert om zelfs de meest lastige onderwerpen bespreekbaar te maken en actief op zoek gaat naar de wijsheid van de minderheid.
Op het rebellenberaad kwam die opzet helaas niet zo goed uit de verf. De methodiek sloot enerzijds misschien minder goed aan op de losse structuur van XR; maar anderzijds is maar de vraag wat op dat moment in tijd wel goed had gewerkt. Er waren veel gevoelige onderwerpen, onder andere naar aanleiding van de uiteenlopende meningen rondom de vroege en uitgesproken acties in solidariteit met Palestina.
Omdat Deep Democracy niet goed uit de verf gekomen was en wellicht in de toekomst bij zou kunnen dragen aan een betere besluitvorming binnen XR, heb ik een tweedaagse training georganiseerd voor ervaren facilitatoren. Die training werd kostenloos gegeven door ervaren trainer en facilitator Frank Weijers.
Deep Democracy is een zeer interessante aanvulling op het palet methoden binnen XR Nederland.
Er wordt in onze beweging vooral gewerkt op basis van sociocratie. Daarbij wordt net zo lang gesleuteld aan voorstellen, tot er geen enkel bezwaar meer is. Soms leidt dat tot patstellingen, als er ideeën zijn voor de te volgen weg, die elkaar uitsluiten. Ook kan een enkele persoon die koppig vasthoudt aan de eigen standpunten, een verder goed lopend groepje danig frustreren.
Soms is dan de oplossing dat mensen maar het desbetreffende groepje verlaten. Maar dat is eigenlijk ook niet zo’n fijne oplossing, want als alleen gelijkgestemden overblijven, gaat de waarde van zo’n tegengeluid juist helemaal verloren.
Deep Democracy is een mooie tussenvorm tussen “de meeste stemmen gelden”, wat kan leiden tot een dictatuur van de meerderheid (of zelfs een dictatuur van de grootste minderheid); en de soms tergende besluiteloosheid van sociocratie.
Iedere bespreking van een probleemsituatie begint met een paar beeldvormende rondes, waarin alle meningen gehoord worden. Niet per sé alle mensen; maar wel alle meningen. Bijvoorbeeld via een zogenaamd “gesprek op voeten”, waarbij mensen beurtelings een stelling poneren. De rest van de groep positioneert zichzelf in de ruimte afhankelijk van hoe men zich verhoudt tot de stelling.
Mensen die dicht in de buurt staan van de oorspronkelijke stelling, kunnen eventueel nog aanvullingen geven. Maar nog interessanter zijn de meningen van mensen die heel ergens anders zijn gaan staan in de ruimte.
Niemand heeft een monopolie op de waarheid
Frank Weijers
En na iedere toevoeging, tegenwerping of geheel nieuwe stelling, positioneert eenieder zichzelf opnieuw in de ruimte. Zo staat een globaal beeld hoe de meningen verdeeld zijn.
Mensen worden nadrukkelijk uitgenodigd om afwijkende meningen te delen. Kort gezegd: iedere mening is welkom, maar niet ieder gedrag is welkom. Zo komen ook minderheidsopinies naar boven. En vaak blijken die meer steun te hebben, dan aanvankelijk gedacht.
Uiteindelijk kan er wel een besluit genomen worden, waar niet iedereen het helemaal mee eens is. Doordat iedereen wel vertrouwen heeft goed gehoord te zijn, is het besluit makkelijker te accepteren, dan bij gewone meerderheidsbesluiten.
Bovendien wordt er actief gezocht naar manieren om tegemoet te komen aan de wensen van de minderheid. Wat kan er nog aan het besluit toegevoegd worden om het dragelijker te maken?
Harmonie is niet het ontbreken van conflict. Conflict is er altijd. Harmonie is het goed omgaan met conflict.
Frank Weijers
“De meeste mensen deugen”, zoals Bregman dat formuleerde. Dus via een goed fuctionerende democratie die recht doet aan het rechtvaardigsheidsgevoel van de meeste mensen, moet het goed komen met ons allemaal. Deep Democracy benadert dat gevoel beter, dan de dictatuur van de meerderheid (of zelfs minderheid) zoals de meeste huidige democratieën die feitelijk hebben.
