First Aid For Climate Change

In 2020 stuitte ik op het verrassende boek Eerste Hulp Bij Klimaat Verandering door onder andere illustratrice en schrijfster Anabella Meijer en wetenschapsjournalist en klimaatexpert Rolf Schuttenhelm. In dit boek worden diverse aspecten van de moeizame relatie van mensen met klimaatverandering op speelse wijze uitgelegd en met grappige voorbeelden geïllustreerd. Zo leuk! Bovendien zit er een interessant hoofdstuk in waarin de lezer wordt uitgedaagd om de groene superheld in zichzelf te ontdekken.

Het hartstikke leuke boek Eerste Hulp Bij Klimaat Verandering zit boordevol interessante informatie over de technische en sociale kanten van klimaatverandering, maar voor mij was het vijfde deel het meest inspirerend: stimuleer mensen om de groene superheld in zichzelf te ontdekken! Met alleen maar plastic scheiden gaan we er echt niet komen…

Deze verfrissende boodschap verdient het om een breder publiek te krijgen dan alleen Nederlandstaligen. Om die reden bood ik aan om het boek naar het Engels te vertalen samen met het oorspronkelijke schrijversteam en mijn Britse cousin-once-removed en comedy writer Matthew Rose.

Reflectie

Dit project was onverwacht best frustrerend. De schrijfster heeft eerlijkheid hoog in het vaandel staan en dat siert haar. Maar de redelijkerwijs te verwachten opbrengsten rechtvaardigden niet de tijd die ik heb moeten steken in het vooraf tot ver achter de komma uitdenken van een rechtvaardige verdeelsleutel voor eventuele toekomstige verdiensten. Al die vele gesprekken en uitwerkingen van uitgangspunten in spreadsheets leverden zo’n twee maanden vertraging op. Zonde, want wat mij betreft was het nooit om het geld te doen.

Tot in detail uitgewerkte verdeelsleutel voor de eventuele toekomstige opbrengsten van een Engelstalige uitgave voor maar liefst elf oude en nieuwe belanghebbenden. Een hele puzzel, maar achteraf bleek deze niet van toepassing op de uiteindelijke afwikkeling.

Als je nagenoeg perfectie eist, worden ook de eenvoudigste dingen ineens heel lastig. Dat heb ik een paar keer eerder in mijn carrière meegemaakt. Dat perfectionistische bedenkers hun kindje niet kunnen loslaten, ook al zou dat misschien beter zijn voor het kindje.

Het vertalen zelf ging ook niet zo soepel. De voornaamste schrijvers wilden een zo letterlijk mogelijke vertaling, waarbij dat niet altijd even gepast was. Uiteindelijk werd door de hoge eisen aan de vertaling de gestelde deadline niet gehaald.

Misverstanden tussen Britten en Nederlanders door de wijze van communiceren, om maar aan te geven hoezeer je de plank mis kunt slaan bij een vertaling. Uit de Culture Map door Erin Meyer.

Nog een reden waarom ik tegen intellectueel eigendom ben. IP werkt vaak verlammend voor degene die het idee heeft en zelfs blokkerend voor de maatschappij in zijn geheel. Hier zijn talloze historische voorbeelden van, maar dat is een ander verhaal.

Onderzoekje naar de meest aantrekkelijke en/of toepasselijke omslag, om te proberen rekening te proberen te houden met de Britse cultuur. Met een letterlijke vertaling kun je de plank mis slaan.

Maar ik moet ook de hand in eigen boezem steken: ik had toch weer onderschat hoe gevoelig het kan liggen bij creatievelingen als anderen aan hun werk sleutelen. En ook hoe sterk mijn eigen neiging is om dat te doen. En misschien was ik zelf wel te preuts om dit nogal uitgesproken boek goed te vertalen…

Scores van Nederlanders, Britten en Amerikanen op acht assen volgens de Culture Map van Erin Meijer, inclusief een negende as die ik zelf heb toegevoegd. Het taalgebruik in de Nederlandse versie is nogal expliciet. Voor een Britse en zeker een Amerikaanse vertaling leek mij een ietwat gekuiste versie verstandig.

Ook al heeft dit project niet rechtstreeks opgeleverd wat ik er van gehoopt had; indirect heb ik er toch heel veel aan gehad. Want bij het uitdenken van een promotiecampagne kwam ik op het idee voor een fietstocht naar de Klimaatconferentie COP26 die toevalligerwijs de aansluitende herfst 2021 in Glasgow plaatsvond. In the United Kingdom! My mother’s country!

Enneh… Weer wat geleerd!